Met het ICT-woordenboek helpen wij je om bepaalde woorden en afkortingen uit het vakgebied van zorgvuldig ICT-gebruik te duiden. Wij werken aan een betere zoekfunctie. Tot die tijd kan je met CTRL + F op een woord zoeken.
Account
Met de term account wordt vaak je gebruikersaccount bedoeld waarmee je toegang krijgt tot een bepaalde digitale voorziening, zoals toegang tot een computer, een netwerk of een online dienst.
App
De term App is een afkorting van applicatie. De term wordt voornamelijk gebruikt om te verwijzen naar software die geïnstalleerd wordt via een online store van de eigenaar van het besturingssysteem, zoals Google Play van Google of de App Store van Apple.
Applicatie
De term applicatie of haar afkorting app verwijst naar alle software die primair bedoeld is voor de eindgebruiker en draait op een op een besturingssysteem.
Backdoor
De term backdoor verwijst naar een achterdeur in software waardoor toegang verkregen wordt tot de software, computer of server.
Back-up
De term back-up verwijst naar het maken van kopie van data om deze te archiveren met als doel de data te kunnen herstellen bij calamiteit. Het maken van een back-up is anders gezegd niets anders dan het maken van een reservekopie.
BCC
BCC is een afkorting van Blind Carbon Copy. Deze term zie je vaak bij e-mails. De ontvanger van het bericht ziet dan niet dat er een kopie van het bericht gestuurd is naar een andere ontvanger (in de BCC).
Besturingssysteem
De term besturingssysteem verwijst naar software dat tot doel heeft om de gebruiker eenvoudig in staat te stellen om verschillende geïnstalleerde softwarepakketten te reguleren, zoals Windows 10 of McOS
Beveiligingslek
Een beveiligingslek verwijst naar een fout waardoor onbevoegden meer handelingen kunnen uitvoeren dan voorzien. Een beveiligingslek kan zowel zijn ontstaan door een fout in de software als door menselijk handelen.
Beveiligingssoftware
Software dat een computer, besturingssysteem, netwerk of andere software beschermt tegen gevaren. Er bestaan verschillende softwarepakketten met beveiligingssoftware. De pakketten verschillen met name ten aanzien van de vraag waartegen ze bescherming bieden. Denk hierbij aan bescherming tegen virussen, spyware, malafide websites, het scannen van e-mails op schadelijke codes, maar ook aan het beschermen van je digitale identiteit en het scannen van je computer op beveiligingsproblemen en het bieden van advies over mogelijke oplossingen. Zo biedt anti-virussoftware in beginsel alleen een beveiliging tegen virussen.
Big data
Big data verwijst in beginsel naar zulke grote hoeveelheden data gaat dat deze niet meer door reguliere ICT-systemen kunnen worden verwerkt. In de literatuur bestaat geen eenduidige definitie van Big Data. De definities hebben gemeen dat het over enorme hoeveelheden data gaat waaruit anderen weer nieuwe informatie proberen te halen.
Biometrische gegevens
Biometrische gegevens verwijst veelal naar biologische gegevens die gebruikt worden om je te identificeren, zoals vingerafdrukken of een gezichtsscan.
Bitcoin
Bitcoin heeft meerdere betekenissen. Bitcoin kan verwijzen naar een vorm van elektronisch geld en daarmee als digitaal betaalmiddelen of naar de naam de opensourcesoftware die het mogelijk maakt om de bitcoin als betaalmiddel te gebruiken.
BIOS
BIOS is een afkorting van Basis Input Output System. De BIOS maakt het mogelijk dat de hardware zowel onderling als met de randapparatuur kan samenwerken.
Blockchain
De term blockchain verwijst naar een keten waarin de groeiende lijst van data-items zijn beveiligd tegen manipulatie en vervalsing. Het maakt als het ware een onbreekbare keten.
Botnetwerk
De term botnetwerk verwijst naar een serie van aaneengesloten computers die samen een taak verrichten.
Broncode
Software wordt tegenwoordig in een begrijpelijke, zogenoemde hogere programmeertaal geschreven. De code in deze hogere programmeertaal (bijv. HTML of Java) wordt de broncode of sourcecode genoemd. De programmeur heeft de broncode nodig om de werking van de software te begrijpen, onderhouden of uit te breiden.
Browser
Een browser of webbrowser is een applicatie die je in staat stelt om op een eenvoudige wijze websites te bezoeken.
Brute force
De term brute force verwijst veelal naar een aanval waarbij met grote rekenkracht berekeningen kunnen worden gemaakt, bijvoorbeeld voor het kraken van een (toegangs)code.
Bug
De term bug verwijst naar een fout in software.
BYOD
BYOD is een afkorting van Bring Your Own Device. Het gaat dan om het in een zakelijke setting meenemen van je eigen privé ICT-apparatuur om ook zakelijke werkzaamheden te verrichten. Bijvoorbeeld het gebruik van je privé telefoon voor werk gerelateerde zaken.
CC
CC is een afkorting die verwijst naar Carbon Copy. Deze term zie je vaak bij e-mails. Wanneer je het bericht ook verstuurt in CC dan verstuur je het bericht zichtbaar met een kopie van het bericht naar een andere ontvanger.
Certificaat
De term certificaat verwijst veelal naar een certificaat dat wordt uitgegeven door een onafhankelijk bureau wanneer de aanvrager ervan heeft aangetoond aan bepaalde eisen te voldoen. Zo waarborgt het beveiligingscertificaat (het slotje) in je browser bijvoorbeeld dat de verbinding tussen de browser en de website beveiligd is.
Cloud
De term cloud verwijst naar een aaneengesloten netwerk van computers die gezamenlijk gebruik kunnen maken van gecombineerde rekenkracht en/of data.
Computer
Een computer bestaat eenvoudig weergegeven uit hardware, randapparatuur en een BIOS. Een computer kan je onderverdelen in verschillende typen, zoals een desktop, laptop, smartphone, tablet, slimme thermosstaat, etc.
Computernetwerk
Een computernetwerk is een systeem dat via een verbinding communicatie mogelijk maakt tussen twee of meer computers. Anders gezegd is een netwerk het geheel van verbonden apparaten.
Computerprogrammatuur
De term computerprogrammatuur of computersoftware of gewoon programma, software is in de kern niet meer dan een reeks instructies die de computer in staat stelt om bepaalde taken of bewerkingen uit te voeren.
Cookies
De term cookies verwijst naar data die bij het bezoeken van een website doorgaans wordt opgeslagen in de browser van de gebruiker. Er bestaan verschillende typen cookies met ieder een eigen doel, zoals een tracking cookie die het doel heeft de gebruiker te volgen of functionele cookies die gebruikers helpen data te onthouden bijvoorbeeld bij het invullen van formulieren.
CPU
CPU is een afkorting van de Central Processing Unit (CPU) of de processor. Dit is een onderdeel dat verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het rekenwerk van de computer.
Data
Data verwijst naar veelal digitale gegevens. Denk hierbij aan symbolen, tekens, getallen of woorden. Data wordt pas informatie als de data in een bepaalde context wordt geplaatst. Zo is 0104567281 data tot het je (in een context) duidelijk wordt dat het een telefoonnummer is, dan is het informatie geworden.
Datalek
De term datalek verwijst naar het kwijtraken van data. Veelal wordt de term gebruikt in het licht van het kwijtraken van persoonsgegevens omdat organisaties bij een zogenoemd datalek ten aanzien van persoonsgegevens dit verplicht zijn te melden bij de Autoriteit Persoonsgegevens.
Datacenter
De term datacenter verwijst naar een (zeer grote) ruimte met heel veel servers die beveiligd is tegen calamiteiten, zoals inbraak, brand, waterschade of (stroom)uitval.
DDos
DDos is een afkorting van Distributed Denial of Service. Deze term wordt vaak gebruikt in de context van een zogenoemde DDos-aanval waarbij een aanvaller kleine of grote hoeveelheden informatie naar bijvoorbeeld een website stuurt waardoor de website onbereikbaar wordt.
Decryptie
De term decryptie verwijst eenvoudig gezegd naar het proces waarbij gegevens die van een bepaalde encryptie zijn voorzien worden ontsleuteld waardoor de gegevens weer leesbaar worden.
DHCP
DHCP is een afkorting van Dynamic Host Configuration Protocol.
DNS
De term DNS is een afkorting van Domain Name System. Het DNS is een protocol om het IP-nummer (bijvoorbeeld 46.19.217.12 ) van een website om te zetten naar een bepaalde domeinnaam, zoalszorgvuldigictgebruik.nl.
Domeinexistentie
De term domeinexistentie verwijst naar hetgeen achter de domeinnaam komt en geeft in beginsel meer informatie over een website, bijvoorbeeld over het doel (commercieel .com) of het land waarmee de houder zich verbonden voelt (.nl, us).
Domeinnaam
Het begrip domeinnaam verwijst naar een bepaald webadres uitgedrukt in letters of cijfers, zoals overheid.nl, xs4all.nl. Zie ook DNS.
Domotica
De term domotica verwijst naar het toepassen van elektronica en automatisering van processen in en om de huishoudelijke woning. Denk aan de inzet van sensoren en alle smarttoepassingen van slimme luidsprekers tot de slimme thermosstaat.
E-mail verwijst naar elektronisch postverkeer.
E-mail client
E-mail client verwijst naar software op een besturingssysteem dat het mogelijk maakt om e-mail te ontvangen en te versturen.
Encryptie
Encryptie verwijst naar het coderen of versleutelen van gegevens op basis van een bepaald algoritme.
End-to-end-encryptie
End-to-end-encryptie verwijst naar een type encryptie waarbij alleen de eindgebruikers de boodschap kunnen ontsleutelen. De encryptie beveiligt dus van het ene einde tot het andere einde.
Exploit
Een exploit is een fout in de software dat kan leiden tot een beveiligingsprobleem.
Extensie
Toevoeging aan het einde van een bestandsnaam waarmee het type bestand wordt aangegeven, zoals .doc of .mp3
Factory reset
De term factory reset verwijst naar de instelling op een computer waarbij alle data wordt verwijderd en het apparaat wordt teruggezet naar de oorspronkelijke fabrieksinstelling.
Firewall
De term firewall verwijst naar een programma dat bescherming biedt tegen ongewenst bezoek op je netwerk of computer.
FTP
FTP is een afkorting van File Transfer Protocol.
FTPS
FTPS is een afkorting van File Transfer Protocol Secure.
GB
GB is een afkorting van Gigabyte.
Gebruikersrechten
De term gebruikersrechten verwijst naar het niveau van rechten dat een bepaalde computergebruiker heeft op een besturingssysteem.
Geheugen
De term geheugen verwijst veelal naar het geheugen dat een computer nodig heeft om haar berekeningen op te slaan zodat je computer sneller werkt. Dit geheugen wordt gevormd door het zogenoemde RAM of RAM-geheugen. Het RAM in combinatie met de CPU maakt het mogelijk dat er meerdere softwareprogramma’s sneller en naast elkaar kunnen werken.
GHZ
GHZ is een afkorting van Gigahertz.
GSM
GSM is een afkorting van Global System for Mobile Communications.
Harde schijf
De term harde schijf verwijst naar een fysiek medium dat de opslag van gegevens die voor de langere termijn opgeslagen moeten worden mogelijk maakt.
Hardware
De term hardware verwijst veelal naar de fysieke componenten van een computer. De term hardware wordt vaak gebruikt om een onderscheid te maken tussen de fysieke componenten (hardware) en de programmatuur (software) op een computer. Het onderscheid tussen hardware en software is vooral een conceptueel onderscheid dat je helpt om zaken te kunnen scheiden. In de praktijk is het onderscheid tussen hardware en software niet altijd even duidelijk omdat er ook meng- of tussenvormen zijn, zoals firmware.
HTML
HTML is een afkorting van HyperText Markup Language.
HTTP
HTTP is een afkorting van HyperText Transfer Protocol.
HTTPS
HTTPS is een afkorting van HyperText Transfer Protocol Secure.
Hyperlink
De term hyperlink verwijst naar een digitale verwijzing naar een ander bestand, programma of website.
ICT
ICT is een afkorting van Informatie- en Communicatietechnologie.
IMAP
IMAP is een afkorting van Internet Message Access Protocol.
Internet
De term internet verwijst naar een openbaar netwerk dat verschillende computers en servers verbindt. In de kern is het internet niets meer dan een netwerk. Google is dus geen internet. Google is zoekmachine die voor jou op het internet (het netwerk dus) zoekresultaten zichtbaar maakt.
IOT
IOT is een afkorting dat verwijst naar Internet of Things. Het internet of things verwijst naar kort gezegd alle apparaten die aan het internet verbonden zijn en daarmee naar het netwerk waarmee al deze apparaten samen weer een netwerk vormen, met alle kansen en risico’s die daarbij horen.
IP
IP is een afkorting van Internet Protocol.
ISP
ISP is een afkorting van Internet Service Provider. Deze provider zorgt ervoor dat je netwerk thuis verbonden kan worden met het internet.
IT
IT is een afkorting van Informatietechnologie.
Jailbreaken
De term jailbreaken verwijst naar het aanpassen van het besturingssysteem van een smartphone zodat je de beperkingen van het besturingssysteem kan omzeilen. Het stelt de gebruiker in de praktijk in staat om ook software te installeren die de fabrikant van het besturingssysteem de gebruiker oorspronkelijk niet toestond.
KB
KB is een afkorting van Kilobytes.
Keylogger
De term keylogger verwijst naar een apparaat of software die bepaalde handelingen, zoals toetsaanslagen registreert.
LAN
LAN is een afkorting van Local Area Network. Een LAN is een type netwerk evenals een bijvoorbeeld een WAN of VLAN.
Licentie
De term licentie verwijst veelal naar de overeenkomst waarin je toestemming krijgt om bepaalde handelingen met bijvoorbeeld de aangeschafte software te mogen verrichten
Mac-adres
De term Mac-adres verwijst naar een uniek nummer van de netwerkkaart.
Malware
De term malware verwijst naar kwaadaardige software.
Man in the Middle
De term Man in the Middle verwijst naar een type aanval die een hacker kan gebruiken om informatie te bemachtigen op een netwerk.
MB
MB is een afkorting van Megabyte.
Metadata
De term metadata verwijst naar de karakter specifieke informatie van een bestand (formaat, auteur, bewerkingsdatum, etc.) of computer zoals een smartphone.
NAS
NAS is een afkorting van Network-Attached Storage.
Netwerk
De term netwerk verwijst veelal naar een computernetwerk. Een computernetwerk is een systeem dat via een verbinding communicatie mogelijk maakt tussen twee of meer computers.
OS
OS is een afkorting dat kan verwijzen naar de term Open Source of naar de term Operating System.
Open Source
De term verwijst ten aanzien van software naar het ontwikkelingsmodel waarbij aan gebruikers bepaalde rechten ten aanzien van het bestuderen, wijzigen en opnieuw distribueren van de broncode worden toegekend door middel van zogenoemde opensourcelicenties.
Operating System
Zie besturingssysteem.
OSI-model
Het OSI-model verwijst naar het Open Systems Interconnection-model. Dit model zorgt voor een standaard overzicht dat laat zien hoe en in welke volgorde de (7) verschillende lagen binnen een netwerk met elkaar samenwerken en communiceren en hoe uiteindelijk de verbinding tot stand komt.
Patch
De term patch verwijst naar software die het mogelijk maakt om een bug of meerdere bugs te verhelpen die niet kunnen wachten tot de update van de software.
Partitie
De term partitie verwijst naar een deel van de harde schijf. Een harde schijf wordt voor gebruik ingedeeld. Deze onderverdelingen worden partities genoemd.
PC
PC is een afkorting van Personal Computer.
PDF is een afkorting van Portable Document Format.
Phishing
De term phishing verwijst naar een vorm van fraude. Phishing via internet heeft als doel mensen veelal naar een (valse) website te leiden om allerlei gegevens te bemachtigen.
POP
POP is een afkorting van Post Office Protocol. POP3 is een afkorting van Post Office Protocol versie 3.
Processor
De term processor verwijst naar de Central Processing Unit, afgekort CPU. Dit onderdeel is verantwoordelijk voor het uitvoeren van het rekenwerk van de computer.
Programmatuur
Programmatuur of een programma is een term die verwijst naar software op een computer.
RAM
RAM is een afkorting van Random Access Memory. In het Random Access Memory worden de tijdelijke berekeningen van de CPU opgeslagen.
Ransomware
Ransomware is een vorm of type malware. Het voornaamste doel bij ransomware is het eisen van losgeld, bijvoorbeeld door je datate gijzelen met behulp van een wachtwoord dat pas wordt vrijgegeven als jij het losgeld – vaak in bitcoin – betaald.
RFC
RFC is een afkorting van Requests For Comments.
Rootkit
Rootkit is een type malware. Het vormt een bijzonder type malware, omdat deze vorm van malware zich vaak nestelt op een plaats waar je als gebruiker niet eenvoudig bij kan.
Router
Een router is een fysiek apparaat dat het mogelijk maakt om een netwerk te maken, met elkaar te verbinden en het verkeer in een netwerk te reguleren.
S/MIME
S/MIME is een afkorting van Secure/Multipurpose Internet Mail Extensions. S/Mime is een standaard voor het beveiligd verzenden van e-mail. Aanbieders van e-mail gebruiken bijvoorbeeld dit protocol om een e-mail van een bepaalde encryptie te kunnen voorzien.
Scareware
Scareware is een vorm of type malware. De term scareware zegt voornamelijk iets over de methode die men inzet om hun doel te bereiken (angst). Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de term ransomware dat iets zegt over het doel dat men wil bereiken (losgeld).
Server
De term server verwijst naar een computer met meer capaciteit (feitelijk meer RAM en krachtigere CPU) dan een gewone computer die een centrale functie heeft om bepaalde diensten te verrichten.
SMS
SMS is een afkorting van Short Message Service.
SMTP
SMPT is een afkorting van Simpel Mail Transfer Protocol. Dit protocol zorgt ervoor dat de e-mails die je maakt verstuurd en aangeboden worden aan de e-mailserver.
Software
De term software verwijst veelal naar de programmatuur op een computer. De term software wordt vaak gebruikt om een onderscheid te maken tussen de programmatuur (software) en de fysieke componenten (hardware) op een computer. Het onderscheid tussen hardware en software is vooral een conceptueel onderscheid dat je helpt om zaken te kunnen scheiden. In de praktijk is het onderscheid tussen hardware en software niet altijd even duidelijk omdat er ook meng- of tussenvormen zijn, zoals firmware.
Spoofing
Spoofing is het vervalsen van kenmerken zoals die van E-mails, websites of een IP-nummer. Het doel is tijdelijk een valse identiteit aan te nemen.
Spam
Spam is een verzamelnaam voor ongewenste berichten die vaak in grote hoeveelheden verstuurd worden en reclame bevatten. Spam bevat vaak ook malware.
Spamfilter
Spamfilter is het filter dat er voor moet zorgen dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen gewenste en ongewenste (spam) berichten.
Spyware
Spyware is een type software dat als voornaamste doel heeft om zonder toestemming van de gebruiker informatie te verzamelen en deze informatie terug te sturen naar zijn gebruiker (aanvaller).
Standaardapplicatie
Standaardapplicatie is een term die verwijst naar software die nagenoeg op elke computer standaard geïnstalleerd is of wordt.
Trojan
Een Trojan verwijst naar een (veelal kwaadaardige) functie die verborgen zit in een (vaak nuttig) programma.
SQL
SQL is een afkorting van Structured Query Language.
SSL
SSL is een afkorting van Secure Sockets Layer.
Switch
Een switch is een fysiek apparaat dat het mogelijk maakt het verkeer in een netwerk te reguleren. Anders dan een router is een switch niet in staat om verschillende netwerken met elkaar te verbinden.
TCP
TCP is een afkorting van Transmission Control Protocol.
TLS
TLS is een afkorting van Transport Layer Security.
TOR
TOR is een afkorting voor The Onion Router. Het TOR-netwerkt is een speciaal netwerk dat het in beginsel mogelijk maakt om anoniem gebruik te maken van internet.
Tweestapsauthenticatie
Tweestapsauthenticatie, two-factor-authentication of two-step-authentication verwijst naar een manier van authenticatie waarbij de identiteit van de gebruiker door in beginsel twee onafhankelijke middelen wordt vastgesteld.
Unallocated clusters
Unallocated clusters zijn bestanden die op de harde schijf blijven staan als het adres van een bestand wordt verwijderd.
Update
De term update verwijst naar software die wordt uitgebracht om verbeteringen aan te brengen in een programma of voor het verhelpen van een bug of meerdere bugs.
URI
URI is een afkorting van Uniform Resource Identifier.
URL
URL is een afkorting van Uniform Resource Locator. Uit de URL kan je als gebruiker verschillende soorten informatie halen zoals informatie over het protocol dat wordt gebruikt (HTTP/HTTPS), of het adres verwijst naar een internetpagina (WWW) of intranetpagina (zonder www), naar welk adres (domeinnaam) je verzoek gaat en via de domeinextensie wordt er mogelijk meer informatie gegeven over het doel of het land van herkomst van de website.
Virtual Reality
Virtual Reality verwijst naar een virtuele werkelijkheid waarbij via een computer een omgeving digitaal wordt gesimuleerd.
Virtueel netwerk
Een virtueel netwerk is een netwerk dat gewoonlijk op een fysiek netwerk wordt ingesteld.
Virusscanner
Een virusscanner is software dat je computer scant op zoek naar virussen. Een virusscanner maakt vaak onderdeel uit van een breder pakket van beveiligingssoftware.
Virussen
Een virus is kort gezegd kwaadaardige software dat in verschillende typen uiteen kan vallen.
VLAN
VLAN is een afkorting van Virtual Local Area Network. Een VLAN is een type netwerk evenals een bijvoorbeeld een LAN of WAN.
VPN
VPN is een afkorting van Virtual Private Network (VPN). VPN is een manier om via een publiek toegankelijk netwerk zoals het internet, een met encryptie beveiligde verbinding te maken met en ander netwerk.
WAN
Een WAN is een afkorting van Wide Area Network. Een WAN is een type netwerk evenals een bijvoorbeeld een LAN.
Webadres
Het webadres is de naam die je intikt als het adres waar de browser naar moet zoeken. Het webadres bevat vaak de domeinnaam en de domeinexistentie, zoals overheid.nl, xs4all.nl. Een IP-nummer kan ook een webadres zijn.
Webmail
Webmail is een algemene naam voor een applicatie die je toegang geeft tot de e-mailserver via het internet.
Wifi
Wifi of Wi-Fi wordt in het gewone taalgebruik veelal gebruikt als benaming voor een draadloze verbinding met een netwerk. Wi-Fi is eigenlijk niet de verbinding zelf maar een certificatielabel voor producten voor draadloze datanetwerken die werken volgens de internationale standaard IEEE 802.11.
Wifi-tracking
Wifi-tracking verwijst naar een methode die het mogelijk maakt om apparaten te volgen waar wifi op aanstaat, bijvoorbeeld om bij grote bijeenkomsten te zien hoeveel mensen zich waar bevinden.
WWW
Het WWW is een afkorting van World Wide Web. Het WWW bevat een aantal technische afspraken waardoor wij overal ter wereld documenten en andere hulpmiddelen kunnen raadplegen met behulp van een URL, hyperlinks en het internet.
Wormen
De term wormen verwijst naar een type malware. Wormen worden ook vaak onderverdeeld in verschillende typen met ieder een eigen doel, zoals een e-mailworm of een netwerkworm.
Zoekmachine
De term zoekmachine verwijst naar software die het mogelijk maakt om te zoeken op het internet, zoals Google, Duckduckgo, Yahoo, Bing of Ixquick.
3G
3G is een afkorting van 3e generatie van Mobile Communicatie. 4G is een afkorting van 4e generatie en 5G de 5e generatie.